Stekkerdoos
Bij een trekhaak hoort natuurlijk een elektrische aansluiting. Dit gebeurt door middel van een stekker die in een aansluiting onder de achterbumper past...
Hoewel, passen...
De verschillende stekkers en stopcontacten
In Nederland zijn momenteel drie verschillende stekkers in omloop voor de electrische verbinding tussen trekker en aanhanger. De meeste aanhangers zijn nog voorzien van de oude 7 polige stekker, maar op caravans en vouwwagens treft men steeds vaker een 13 polige stekker aan. Zeven draden zijn niet meer genoeg om aan de behoeften van de kampeerder te voldoen, zeker nu het mistachterlicht verplicht is geworden, dat vraagt immers een extra draad. Helaas zijn er twee concurrerende standaarden ontstaan voor de 13 polige aansluiting. Multicon WeSt of simpelweg WeSt (Welt Stecker) en Jaeger, ook wel Volta of DIN systeem genoemd.
Multicon WeSt is compatibel met het oude 7 polige systeem. Een 7 polige stekker past in een 13 polig WeSt stopcontact. Het huis van de stekker mag dan echter niet van metaal zijn want dan kan kortsluiting ontstaan. Andersom past meestal ook, het hangt een beetje af van de vorm van het centrale deel in het 7 polige stopcontact. Is dat rond, dan zal een WeSt stekker niet passen in het 7 polige stopcontact omdat er geen ruimte is voor de 6 extra pennen aan de rand. Vaak echter is het centrale deel rozetvormig en dan is er wel ruimte voor de extra pennen. Even goed opletten dus en vooral niet forceren. Uiteraard mist men bij een 7 polig stopcontact dan wel de extra functionaliteit, de koelkast doet het niet en een eventuele accu wordt niet geladen. Mits pen 2 van het stopcontact correct bedraad is voor gebruik met een mistlamp kan met zo'n combinatie wel veilig gereden worden, want alle "rijlichten", uitgezonderd een eventueel achteruitrijlicht zullen werken.
Een oudere vorm, de Multicon Feder is inmiddels in onbruik geraakt en niet meer in de reguliere handel verkrijgbaar. Een Multicon Feder stekker past in een Multicon WeSt stopcontact, omgekeerd niet. Bij gebruik van een Feder stekker in een WeSt stopcontact is het contact niet optimaal, de platte stripjes van de zijcontacten maken maar op een klein oppervlak contact met de ronde bussen. Goed dat het kan als het moet, maar toch maar liever een WeSt stekker monteren op de caravan.
een derde nog meer obscure en verouderde variant van Multicon, de Roto is qua pennen gelijk aan de Feder maar heeft als extra een bajonet voor het vergrendelen van de stekker. Het nadeel is dan wel weer dat bij niet goed aankoppelen en losschieten niet alleen de hulpremkabel breekt, maar ook de kabel voor de electrische aansluiting. Een Roto stekker past waar een Feder stekker ook past, maar uiteraard is alleen bij een Roto stopcontact de bajonet vergrendeling actief. Net als bij Feder geldt: handig dat het kan als het moet, maar liever vervangen door West.
Het Jeager systeem heeft net als de Multicon Roto een bajonetbevestiging. Bij het Jaeger systeem zijn alle pennen even dik, 3,4 millimeter. Technisch gezien is dat marginaal beter dan WeSt waarbij juist de dunste pennen (2,4 mm) de grootste stromen te verwerken krijgen. Daar staat dan weer als nadeel tegenover dat Jeager incompatibel is met alle andere systemen, met name het oude zeven polige systeem. Even de kar van de buurman lenen om wat stenen te versjouwen geeft dan soms problemen omdat dat soort aanhangers meestal met een 7 polige stekker zijn uitgerust.
Voor een gewone aanhangwagen kan men volstaan met het oude 7 polige systeem. Tenzij men per sé ook een achteruitrijlicht wil aanbrengen. Voor kleine aanhangers lijkt dat van weinig nut en het ziet er ook niet naar uit dat het op voorzienbare termijn verplicht zal worden. De 7 polige stekkers zijn aanzienlijk goedkoper dan de 13 polige. (Stekker ca €2, stopcontact ca €2,50) Het mistlicht wordt aangesloten op pen 2 Wees er op bedacht dat voorheen pen 2 werd gebruikt voor de constante stroomdraad. Die werd in het stopcontact soms wel en soms niet aangesloten. Het kan dus gebeuren dat het mistachterlicht het niet doet als de kar achter een oudere auto wordt gehangen. Of erger, dat het continue brandt. Lampje er uit halen is dan een snelle oplossing, maar bedenk wel dat men dan in overtreding is, het mistachterlicht moet namelijk bij controle ook kunnen werken. Pakkans bij incidenteel gebruik van een gewone aanhanger is natuurlijk klein, maar toch... Als dit probleem zich vaak voordoet zou men kunnen overwegen een schakelaar op de aanhanger te monteren waarmee men het mistlicht uit kan zetten. Er zijn zelfs mistlichten met ingebouwde schakelaar in de handel. Als dat dan de enige manier is om het mistlicht te bedienen is men dan toch nog in overtreding. Het mistlicht mag weliswaar apart van de mistlampen van de trekker bediend worden, maar de schakelaar moet zich dan wel binnen de auto bevinden. De reden daarvoor zou duidelijk moeten zijn: stoppen bij dichte mist om het mistlicht aan te zetten is niet bepaald veilig. Het gebruik van het mistlicht is echter (nog) niet verplicht. Het continue laten branden is daarentegen wel een overtreding en het is bovendien opvallend. Dus als er gekozen moet worden tussen twee kwaden, dan maar kiezen voor continue uit zetten. Het blijft een noodoplossing, de goede manier is uiteraard om pen 2 in het stopcontact aan te sluiten op de mistlampen van de trekker.
Verloopkabels
Er zijn verloopkabels en adapters in de handel voor de verschillende systemen. Ze zijn vrij prijzig. €5 voor een eenvoudige adapter van Jaeger naar 7 polig tot €20 voor een verloopkabel van 13 naar 13 polig. Die van WeSt naar zeven polig zouden eigenlijk overbodig moeten zijn, maar ze zijn toch in de handel. Om Jaeger aan WeSt of zeven polig en vice versa te koppelen is een verloop onmisbaar. Vraag bij huur van een caravan of boedelbak of de verhuurder eventueel een passende verloopkabel of adapter in bruikleen kan verstrekken.
Welke van de twee 13 polige systemen uiteindelijk gaat winnen is nog onduidelijk. Technisch lijkt Jaeger iets beter maar het verschil is marginaal. Jeager is iets goedkoper. Een Jaeger stekker kost ca €10, een WeSt stekker €12. Een Jaeger stopcontact €15, WeSt €20. Voor wie er de tijd en de gelegenheid voor heeft loont het om te shoppen, er zijn grote prijsverschillen tussen de verschillende aanbieders, tot wel 100%. Dat geldt ook voor verloopkabels en adapters. Jaeger mag dan iets goedkoper zijn, de incompatibiliteit van Jeager met het oude 7 polige systeem is een groot nadeel want het zal nog wel heel lang duren voordat alle 7 polige stekkers verdwenen zijn, als het ooit gebeurt. Op nieuwe Duitse caravans ziet men veelal Jaeger. Bij de Fransen, Belgen en Nederlanders lijkt WeSt de voorkeur te hebben. De Engelsen tellen nog niet helemaal mee, die hadden een geheel afwijkend systeem met een tweede (7 polig) stopcontact voor de aanvullende functies, maar die lijken nu ook langzaamaan over te gaan op West.
Voor een bedrijfswagen die vaak met verschillende aanhangers zal rijden, kan men er zolang de onzekerheid over de definitieve standaard voortduurt, voor kiezen twee stopcontacten te monteren. Jaeger en WeSt. Het vergt wat investering maar men is dan niet afhankelijk van zoekrakende of falende verloopkabels.
Uitschakelen mistlicht op auto
Een ander punt is het uitschakelen van de mistachterlichten van de trekker. Vooral bij caravans is dit zinvol. (Maar niet verplicht) Het mistachterlicht van de auto straalt tegen de witte of lichtgekleurde voorkant van de caravan en dat is hinderlijk. In de meeste nieuwe stopcontacten (7 en 13 polig) zit een schakelaar die een verbinding verbreekt als er een stekker in gaat. Laat de verbinding naar de mistlamp(en) op de auto via die schakelaar lopen. Neem daartoe de originele draad die naar de mistamp(en) van de auto gaat los, en verbind die met pen 2 van het aanhangerstopcontact. Leg een nieuwe draad van de andere kant van de schakelaar in het stopcontact naar de mistlamp(en) van de auto. Die is op 7 polige stopcontacten vaak gemerkt als contact 8 of 58b en op 13 polige als contact 2a of 14. Overigens geven die schakelaars nog wel eens problemen, dus het is zinvol na afkoppelen van een aanhanger de mistlamp(en) van de auto te controleren. Een duurdere oplossing is een speciaal relais monteren in de auto. En natuurlijk kan een met de hand te bedienen schakelaar ook nog. Niet vergeten die weer om te zetten na afkoppelen.
Draden en relais
Voor de draden naar de rijlichten kan men volstaan met een relatief dunne draad. 1.5 mm² is voldoende. Sommige meeraderige kabels voor aanhangers hebben zelfs maar 0,75 mm², maar ik vind dat persoonlijk aan de krappe kant. Met de zijmarkeringslichten en contourverlichting die steeds meer in gebruik raakt, kan het vermogen per draad oplopen tot 50 Watt. Dat is 4 Ampere en bij 0,75 mm² geeft dat een onaanvaardbaar spanningsverlies. Voor de bijbehorende retourleiding wordt 2,5 mm² aanbevolen. Een te dunne retourleiding leidt tot spanningsverlies en dat leidt er dan weer toe dat achterlichten en remlichten "meeknipperen" met de richtingaanwijzer. Bij een 13 polige aansluiting die voor een caravan wordt gebruikt zijn dikkere draden nodig voor de overige functies om problemen met spanningsverlies te voorkomen. Voor de koelkast (geschakeld via contactslot) en de bijbehorende retourleiding wordt 4 mm² aanbevolen. Bij dunner draad zal de koelkast merkbaar slechter functioneren door spanningsverlies. Als de caravan geen eigen accu heeft, is 2.5 mm² voor de constante stroomdraad en de bijbehorende retourleiding voldoende. Als de caravan wel een eigen accu heeft die tijdens het rijden middels de constante stroomdraad geladen moet worden, wordt minimaal 4 mm², maar bij voorkeur 6 mm² aanbevolen. Bij dunner draad zal spanningsverlies verhinderen dat de accu goed geladen wordt. Sluit zo dicht mogelijk bij de autoaccu of de dynamo aan. De drie retourleidingen mogen aan de kant van de aanhanger niet onderling verbonden zijn. Dit wederom om problemen met spanningsval te voorkomen. Verbindt om dezelfde reden aan de kant van de auto de drie retourleidingen (3, 11 en 13) niet op het stopcontact door, maar gebruik aparte draden tot aan het metaal van de auto.
In de auto moet een relais gemonteerd worden dat bekrachtigd wordt door het contact en waarvan het maakcontact in de draad voor de voeding van de koelkast is opgenomen. (Pen 10) Het relais moet minimaal 10 Ampere kunnen schakelen. Een standaard mistlamp relais voldoet. Het relais voorkomt dat de auto accu leegloopt via de koelkast als de motor stil gezet wordt. Dat kan erg snel gaan, een volledig geladen en in perfecte conditie verkerende accu is in een paar uur leeg. Bij een wat minder goede accu kan men na een half uurtje winkelen al in de problemen komen. Het afschakelen bij stilstand betekent natuurlijk wel dat de koelkast dan ook niet meer koelt. Maar als de deur dicht blijft, warmt de koelkast niet zo snel op en liever een iets minder koud biertje dan niet meer op eigen kracht weg kunnen komen van de parkeerplaats bij de supermarkt.
Bij een caravan met eigen accu wordt aanbevolen in de caravan ook nog een relais te monteren. Het maakcontact er van moet de caravanaccu scheiden van de constante stroomdraad (pin 9) bij stilstand. De bekrachtiging van het relais wordt aangesloten parallel aan de koelkast. Men creëert daarmee als het ware een tweede geschakelde stroomdraad. Strikt nodig is het niet, maar het voorkomt problemen zoals het leeglopen van de autoaccu wanneer in de caravan nog gebruikers ingeschakeld zijn. Als de caravanaccu en de auto accu bij stilstand gescheiden zijn kan dan alleen de caravan accu leeg raken. Neem een flink zwaar relais, de laadstroom kan fors oplopen als de caravan accu helemaal leeg is. 30 Ampère is een goede waarde.
Ook het zekeren moet niet vergeten worden. Breng twee zekeringen aan in de auto, zo dicht mogelijk bij het punt waar de aansluitingen op de elektrische installatie van de auto zich bevinden. Zeker de voeding voor de koelkast (pen 10) af met 16 Ampere. De constante stroomdraad (pen 9) met 8 of 16 Ampere afzekeren in geval er 2,5 mm² draad gebruikt wordt en met 30 Ampère bij 6 mm². Het is een goed idee de zekering van de constante stroomdraad los te nemen als de constante stroomdraad langere tijd niet gebruikt zal worden. Bijvoorbeeld als de caravan in de winterstalling staat. Een contact dat onder spanning staat zal eerder en makkelijker corroderen dan een contact dat niet onder spanning staat. Door de zekering, en daarmee de spanning, weg te nemen, is er minder kans op corrosie.